Beschrijving
Inhoud:
Maakt het uit hoe wij sterven?
Inleiding, Sido van der Meulen
Waarom worden wij oud?
Jan Pieter van der Steen
Natuurlijk sterven
Jan Pieter van der Steen
Korte beschouwing over euthanasie
Casper Post Uiterweer
De betekenis van het stervensuur
Marianne de Nooij
Bewust stoppen met eten en drinken (STED)
Bewerkt protocol van Interzorg Noord-Nedeland, Jan Pieter van der Steen
Sterven, verpleegkundige bijdrage
Joke Appelman en Mirjam Zonneveld
Morfine
Jan Pieter van der Steen
Drie geneesmiddelen in de laatste levensfase:
goud, wierook en mirre
Ingrid van Berckelaer, apotheker Weleda
Inleiding
Sido van der Meulen
Maakt het uit hoe wij sterven?
Via mijn werk als consultant maar vooral in mijn persoonlijk leven ben ik diepgaand in aanraking gekomen met vragen rond leven en dood. Leven: hoe doe je dat zo gelukkig mogelijk en sterven: hoe neem je goed afscheid van dit leven. In mijn werk faciliteer ik mensen die ik ontmoet graag op hun levenspad zo, dat zij van hun verworven nieuwe en soms radicaal andere inzichten zo lang mogelijk in het aardse leven kunnen profiteren. En vaak komt, zeker bij het ouder worden, de vraag over de dood ter sprake. Is het niet hun eigen dood dan wel de situatie van partners, ouders of kinderen.
Maakt het uit hoe wij sterven? Wel zeker. Dat maakt heel veel uit. Mijn motivatie om mee te werken aan de totstandkoming van een scholingsdag voor antroposofisch geïnspireerde zorghulpverleners rondom het thema ‘sterven’, is mede ingegeven door wat ik in mijn persoonlijke situatie heb meegemaakt. ‘Had ik maar eerder kennisgenomen van de inzichten en zorg-mogelijkheden die op deze scholingsdag aan de orde komen’, heb ik tijdens onze voorbereidingen menigmaal verzucht. Dan had ik mij als mantelzorger niet zo machteloos gevoeld. Mijn vrouw en ik raakten geheel onvoorbereid verstrikt in de dilemma’s rond het omgaan met de ziekte van Alzheimer. Zij heeft betrekkelijk jong deze ziekte gekregen en tot haar dood vier jaar in een verpleeghuis gewoond. Ik had mij beslist minder kwetsbaar gevoeld als ik meer inzicht had gehad in de vele kanten van het stervensproces zoals dat in de cursus belicht wordt.
Ik weet dan ook dat de op deze scholingsdag aanwezige professionals mij en anderen veel kunnen leren rondom het thema: ‘hoe menswaardig te sterven.’ Ik zou het ziekte- en stervensproces van mijn vrouw met behulp van de kennis en moderne inzichten van deze professionals beter hebben doorstaan.